Σύμφωνα με το Ράιχ κάθε ζωντανός οργανισμός παρουσιάζει μια έμφυτη ανάγκη διαστολής της ενέργειας του προς τον κόσμο λόγω της ανάγκης της ζωής μέσα του να επεκταθεί από τον εαυτό του προς το περιβάλλον. Δηλαδή η τάση για ελευθερία είναι έμφυτη σε κάθε οργανισμό, όπως έμφυτη είναι η ανάγκη ενός φυτού να μεγαλώσει, παρά τις αντίξοες συνθήκες του εδάφους. Ένα άλλο παράδειγμα αυτής της έμφυτης τάσης για διαστολή από τον εαυτό προς τον κόσμο παρουσιάζεται στους μικροοργανισμούς , όπως στην αμοιβάδα η οποία εκτείνει ψευδοπόδια προς το περιβάλλον μετατρέποντας μέρος του ενδοπλάσματος σε εξώπλασμα και με τον τρόπο αυτό κινείται και συλλαμβάνει την τροφή της. Η παρουσία της τροφής της στο περιβάλλον είναι ευχάριστο κίνητρο για δράση. Αν ρίξει κάποιος τοξικές ουσίες στο περιβάλλον της η αμοιβάδα μαζεύεται και δεν εκτείνει ψευδοπόδια για αρκετό χρόνο, ακόμη και αν βρίσκεται η τροφή δίπλα της. Ακριβώς το ίδιο φαινόμενο παρουσιάζεται και στον άνθρωπο.
Το βρέφος θέλει να επεκταθεί από τον εαυτό προς το περιβάλλον του και για να το πετύχει αυτό αρχικά η φύση το έχει προικίσει με αντανακλαστικά τα οποία λειτουργούν στο απλό πρότυπο ερέθισμα -αντίδραση. Τα αντανακλαστικά είναι η βάση του στασικού ελέγχου γιατί όλες οι κινήσεις του σώματος πριν γίνουν εκούσιες είχαν πραγματοποιηθεί αντανακλαστικά. Το παιδί ασκούσε τυχαία τα αντανακλαστικά του μέχρι που κάποια στιγμή δέχτηκε ένα ευχάριστο ερέθισμα. Για παράδειγμα, εκεί που έκανε έκταση στο χέρι αντανακλαστικά άγγιξε ένα παιχνίδι που το σύλλαβε και του προκάλεσε εντύπωση. Η εμπειρία αυτή έγινε κίνητρο για το παιδί για να επαναλάβει ξανά την αντανακλαστική αντίδραση προκειμένου να αποκτήσει και πάλι επαφή με το ευχάριστο ερέθισμα.
Ενώ όμως το ευχάριστο ερέθισμα προκαλεί την ανάγκη για διαστολή και κίνηση από τον εαυτό προς στον κόσμο το αντίθετο κάνει το δυσάρεστο ερέθισμα. Ο Ράιχ κάνει λόγω για τις δύο κορυφαίες τάσεις κάθε οργανισμού.Η τάση για διαστολή στον άνθρωπο, την συσχετίζει με την σεξουαλικότητα και την τάση επέκτασης της ενέργειας από το κέντρο του σώματος προς την περιφέρεια και από τον εαυτό προς τον κόσμο. Στην φάση αυτή έχουμε διέγερση του παρασυμπαθητικού και τα συμπτώματα ηδονής που παρουσιάζονται στο σώμα οδηγούν σε έκκριση συγκεκριμένων ορμονών από τους ενδοκρινείς αδένες. Δηλαδή το σύστημα συναίσθημα ευφορίας, με την ορμονική ισορροπία, το αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι μετατοπισμένο σε μια κατεύθυνση που δίνει το συναίσθημα της έκστασης. Το συναίσθημα αυτό το νιώθει το παιδί όταν θηλάζει, ο ζωγράφος όταν ζωγραφίζει, ο εργάτης όταν φτιάχνει κάτι όμορφο, ο καλλιτέχνης όταν δημιουργεί, ο ερωτευμένος όταν αγαπάει, ο άνθρωπος που κάνει έρωτα την στιγμή του οργασμού, αν είναι ελεύθερος ενεργειακά και ευχαριστιέται σε ψυχοσωματικό συντονισμό με τον σύντροφο του. Δηλαδή είναι ένα συναίσθημα που εκδηλώνεται στην βαθειά επαφή του ανθρώπου με τον εαυτό του και τον κόσμο και ιδιαίτερα εκδηλώνεται στην βαθειά ψυχοσωματική επαφή, στην αγάπη και στην δημιουργία που προκαλεί ευχαρίστηση.
Η συστολή λόγω δυσάρεστου ερεθίσματος προκαλεί αντίθετα αποτελέσματα. Η ενέργεια ρέει από την περιφέρεια προς το κέντρο, με αποτέλεσμα τα γενετικά όργανα να μην αιματώνονται επαρκώς σε συνθήκες έκστασης και να δημιουργούνται προβλήματα στον οργασμό, όπως έλλειψη κολπικού οργασμού στις γυναίκες, πρόωρη εκσπερμάτιση στους άντρες, υπερδιέγερση, άγχος, αδυναμία χαλάρωσης μετά τον οργασμό. Έχουμε ως συναίσθημα άγχος, το αυτόνομο παρουσιάζει μόνιμη συμπαθητική διέγερση, οι ορμόνες παρουσιάζουν έκκριση αδρεναλίνης από τα επινεφρίδια και κατεχολαμίνες, ενώ αλλάζουν και οι ισορροπίες των ηλεκτρολυτών καλίου και ασβεστίου στο αίμα. Ο Ράιχ παρατήρησε ότι αλλάζει και η κίνηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων σε δείγμα αίματος και πρότεινε τεστ ελέγχου της ζωτικότητας του οργανισμού από την κίνηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Η θωράκιση
Σε ασθενείς με χρόνια συμπαθητική διέγερση και συστολή εμφανίζεται αρνητική ικανότητα για άντληση ευχαρίστησης και ηδονής, ακόμη και αν υπάρχει το εξωτερικό ερέθισμα, καθώς περιορίζονται τα όρια κίνησης διαστολής και συστολής του σώματος αλλά και των συναισθημάτων, και της νόησης. Ο περιορισμός αυτός παγιδεύει τα συναισθήματα και τα αποξηραίνει, δυσκολεύεται ο άνθρωπος να αγαπήσει, δυσκολεύεται να χαρεί από οτιδήποτε ευχάριστο συμβαίνει γύρω του, βλέπει μόνο την αρνητική εικόνα και κάνει αρνητικές σκέψεις, μπορεί να έχει διαταραχές στη συγκέντρωση και να μη μπορεί να διαβάσει, ακόμη μπορεί να μη μπορεί να κοιμηθεί. Τα συμπτώματα είναι υποκειμενικά και ανάλογα με τον άνθρωπο επιμερίζονται. Στο σώμα η θωράκιση αλλάζει την κατανομή της ενέργειας, έχουμε περιοχές που παρουσιάζουν λίμναση ενέργειας και περιοχές που έχουν ανοργονία. Περιοχές με χρόνια ανοργονία κινδυνεύουν να αναπτύξουν καρκίνο, όπως έδειξε ο Ράιχ με πειράματα. Τις βιοπάθειες του σώματος τις χωρίζει σε δύο κατηγορίες αυτές που συνοδεύονται με λίμναση της ενέργειας και αυτές που συνοδεύονται από έλλειψη ενέργειας. Σε ψυχικό επίπεδο συμβαίνει το ίδιο, με τις νευρώσεις να οφείλονται κυρίως σε λίμναση της ενέργειας.Την κατάσταση περιορισμένης διαστολής και συστολής του σώματος και του πνεύματος ο Ράϊχ την ονόμασε θωράκιση επειδή παρουσιάζεται εσωτερικό εμπόδιο που παραμερίζει την ικανότητα της κίνησης αυτής. Η θωράκιση δημιουργείται ύστερα από την ανάγκη του σώματος και της ψυχής να αυτοπροστατευτούν κάτω από μια ασπίδα, προστασία από το ενδεχόμενο της επανάληψης ψυχικού τραύματος. Τα τραύματα μπορεί να έχουν φυσική αιτιολογία ή να προκαλούνται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Παραδείγματα είναι οι σεισμοί, τα τροχαία, οι διαταραχές στον τοκετό, διαταραχές στο μητρικό θηλασμό, οι σεξουαλικές καταπιέσεις στα δύο φύλα και η σεξουαλική αλλοτρίωση, οι χωρισμοί στις σχέσεις, η κοινωνική αναλγησία στους άνεργους και στις μειονότητες, οι πόλεμοι και γενικότερα η άσκηση βίας πάνω στον άνθρωπο ψυχικά ή σωματικά.Το εμπόδιο της θωράκισης παρεμβάλλεται σωματικά και ψυχικά. Σωματική θωράκιση συμβαίνει με τον μυϊκό σπασμό και την διέγερση συγκεκριμένων μυϊκών ομάδων σε μόνιμη βάση, καθώς η συμπαθητική διέγερση συνοδεύεται με την αντίδραση φυγής ή πάλης. Η αντίδραση φυγής-πάλης ή παγώματος είναι μια πρωτόγονη αντίδραση άμυνας μπροστά στην απειλή ενός κινδύνου, που αυξάνει όλο τον μυϊκό τόνο του σώματος και παγιδεύει ενέργεια μέσα στο σώμα την στιγμή που εκδηλώνεται. Η αντίδραση εκλύεται εύκολα , ακόμη και αν δεν υπάρχει ορατός στρεσογόνος παράγοντας, εφόσον υπάρχει συμπαθητική υπερδιέγερση και άγχος. Οπότε όλος ο οργανισμός παγιδεύεται σε μόνιμη συστολή με την αλλαγή στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και τις ορμόνες, δυσκολεύεται να χαλαρώσει και τα όρια διαστολής και συστολής περιορίζονται.
Οι συνέπειες είναι να περιοριστεί η ικανότητα για άντληση ευχαρίστησης από την δημιουργική εργασία, τον οργασμό, τις κοινωνικές σχέσεις, να περιοριστεί η ικανότητα για προσφορά και αποδοχή αγάπης πίσω από ένα χρησιμοθηρικό πνεύμα, πίσω από την καχυποψία, την εσωστρέφεια, την συναισθηματική μόνωση.Επίπεδα σωματικής θωράκισης παρουσιάζονται σε όλο το σώμα και προκαλούν δυσλειτουργίες σωματικές που μπορεί να συνοδευτούν σε χρόνια βάση με την εκδήλωση βιοπαθειών. Όλες οι αρρώστιες έχουν ψυχοσωματική βάση και επηρεάζουν και επηρεάζονται από τον άξονα αυτόνομο νευρικό σύστημα, ενδοκρινείς αδένες, συναισθήματα, με επιρροές στον μυϊκό τόνο του σώματος όλων των μυών και αυτών που ελέγχονται με τη θέληση μας και αυτών που δεν ελέγχονται. Ιδιαίτερα, οι ασθένειες επηρεάζουν και επηρεάζονται από την κίνηση της ενέργειας στο σώμα μέσα από τα κανάλια της, τους μεσημβρινούς, εφόσον υπάρχουν μπλοκαρίσματα στην κίνηση αυτή.
Σε ψυχικό επίπεδο η θωράκιση συνοδεύεται με χρόνια καταστολή και παγίδευση μέσα στην ψυχή αρνητικών συναισθημάτων, όπως μίσους, φόβου, ενοχών. Όλα αυτά εκδηλώθηκαν από τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος που επηρέασαν την ισορροπία του άξονα που αναφέρθηκε. Τα αρνητικά συναισθήματα καταναλώνουν ενέργεια μέσα στο σώμα και είναι η ενέργεια που λιμνάζει στο σώμα, λόγω της αδυναμίας του ανθρώπου να κάνει διαστολή από τον εαυτό προς τον κόσμο στις στιγμές οργασμού και της δημιουργικής έκστασης. Ο οργανισμός διαιρείται γιατί δουλεύει σε δύο επίπεδα ένα φυσιολογικό και ένα παθολογικό. Το φυσιολογικό τον οδηγεί σε διαστολή και συστολή αλλά σε περιορισμένο εύρος, λόγω της θωράκισης και το παθολογικό προκαλεί δευτερογενείς ενορμήσεις. Για τον Ράιχ οι ορμές διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες τις πρωτογενείς και τις δευτερογενείς.
Τα ψυχικά επίπεδα κατά τον Ράιχ
Διαφωνώντας με τον Φρόιντ ο Ράιχ προτείνει τρία διαφορετικά επίπεδα για την διαίρεση του ψυχισμούΤο πρώτο είναι το επιφανειακό και είναι η εικόνα που δείχνουμε προς στους άλλους για να γίνουμε αποδεχτοί, δηλαδή το προσωπείο που φοράμε για να βγάλουμε το ψωμί στη δουλειά, να πάρουμε βαθμό στο σχολείο, να μας αποδεχτούν οι φίλοι στις κοινωνικές σχέσεις κλπ.Το δεύτερο στρώμα είναι το άλογο στρώμα, εδώ εντάσσονται τα ένστικτα και οι δευτερογενείς ορμές της αυτοσυντήρησης.Το τρίτο στρώμα είναι ο ευγενής πυρήνας της ψυχής. Ο ευγενής πυρήνας περιλαμβάνει, σύμφωνα με τον Ράιχ τις βαθύτερες ικανότητες, ανάγκες και επιθυμίες που δεν είναι παθολογικές, όπως υποστηρίζει ο Φρόιντ αλλά ευγενείς. Εδώ εδράζεται η σεξουαλικότητα με το άλλο φύλο και η σχέση της με την ανάγκη για προσφορά και αποδοχή αγάπης, επίσης εδράζονται η ανάγκη για δημιουργική εργασία, η ανάγκη για γνώση, η ανάγκη για κοινωνικότητα, η ανάγκη για ελευθερία και της δημιουργικής διαστολής του σώματος και του πνεύματος από τον εαυτό προς τον κόσμο.Ανάμεσα στο τρίτο στρώμα και το δεύτερο υπάρχει η θωράκιση.
Επειδή υπάρχει σε κάθε ζωντανό οργανισμό η ανάγκη διαστολής από τον εαυτό προς τον κόσμο ο βαθύτερος ευγενής πυρήνας προτρέπει μια τάση διαστολής των πιο ευγενικών του ικανοτήτων και δυνατοτήτων. Αν δεν υπήρχε η θωράκιση η έκφραση αυτή θα ήταν αυθόρμητη, όπως αυθόρμητα το ελεύθερο παιδί εκφράζει τις επιθυμίες του χωρίς φόβο.Αυτός ο βαθύτερος πυρήνας, σύμφωνα με τον Ράιχ, στην ταξική κοινωνία, εκφράστηκε μόνο στις μεγάλες αναλαμπές της τέχνης και στην δημιουργική δουλειά χαρισματικών ανθρώπων που είχαν επαφή με τον δημιουργικό τους πυρήνα. Η μεγάλη όμως μάζα των ανθρώπων ήταν απομονωμένη από την δυνατότητα αυθόρμητης έκφρασης του ευγενικού πυρήνα λόγω της άσκησης βίας σωματικής ή ψυχικής από το κράτος, τις εξουσίες και τους μηχανισμούς τους. Παρατηρήθηκε άνθηση στην κλασσική μουσική, στην τέχνη της αναγέννησης κατά την δημιουργική έκσταση της έκφρασης του ευγενή πυρήνα χαρισματικών ανθρώπων. Η επαφή με τον Θεό, που λένε οι θρησκείες, ο Ραϊχ, αναφέρει ότι είναι η ελεύθερη επαφή με τον βαθύτερο πυρήνα της ψυχής .
Ο Ράιχ παρατήρησε ότι όταν με την θεραπεία διαλύονταν η θωράκιση και ο ασθενής απαλλάσσονταν από τους μυϊκούς σπασμούς και τα καταπιεσμένα αρνητικά συναισθήματα ξαφνικά εμφανίζονταν άγχος ηδονής και δεν μπορούσαν να αντέξουν οι ασθενείς την απελευθέρωση στις συγκινήσεις τους. Μάλιστα παρατήρησε ότι ασθενείς που βίωναν κάποιο ποσοστό συγκινήσεων στη ζωή τους μπορούσαν να αντέξουν περισσότερο από εκείνους που ποτέ δεν βίωσαν ηδονικά ρεύματα στο σώμα τους. Ασθενείς που δεν μπορούσαν να αγαπήσουν και έκαναν έρωτα νοιώθοντας μειωμένη ευχαρίστηση ξαφνικά ένιωθαν πολύ μεγαλύτερη ευχαρίστηση στον έρωτα και αυτό δεν ήταν σε θέση να το αντέξουν, έφταναν μέχρι και την απόπειρα αυτοκτονίας! Είναι σαν να άνοιξε απότομα μια χρόνια κλεισμένη πόρτα και ο οργανισμός να πρέπει να λειτουργήσει με νέο τρόπο.
Με κατάλληλη ψυχοθεραπευτική παρέμβαση καταφέρνουν οι ασθενείς να συμφιλιωθούν με την νέα κατάσταση του σώματος και της ψυχής τους μετά τη διάλυση της θωράκισης. Επίσης στη διάρκεια της θεραπείας από την θωράκιση και καθώς φλούδες, φλούδες η θωράκιση απομακρύνονταν η βιοπαθητική διάθεση εκτονώνονταν από το κέντρο προς την περιφέρεια και οι ασθενείς εμφάνιζαν παροδικές ασθένειες όπως: σακχαρώδη διαβήτη ή παροδική ρευματοπάθεια ή παροδικό δερματικό εξάνθημα που όλα ήταν υπό έλεγχο γιατί οι ασθενείς εξελίσσονταν μέχρι την πλήρη ικανότητα για την αίσθηση των ρευμάτων ηδονής στο σώμα τους την στιγμή του οργασμού. Στο τέλος ο χαρακτήρας άλλαζε και μόλις η ικανότητα για ευχαρίστηση μπορούσε να αποκατασταθεί και να γίνει αποδεκτή από ένα χρόνια καταθλιπτικό άτομο αναδύονταν ένα άτομο με πηγαίο χιούμορ καλοσύνη και βαθειά αγάπη για τον κόσμο και τον άνθρωπο.
Αυτή είναι η έκφραση του βαθύτερου πυρήνα, που μέχρι τώρα καταπιέζονταν κάτω από τα βαριά στρώματα της προσωπικής πανοπλίας που όλοι κουβαλάμε για να προστατευτούμε και να συμμορφωθούμε με τις κοινωνικές απαιτήσεις. Είναι προφανές ότι το άγχος ηδονής προασπίζει την θωράκιση και δεν αφήνει την συναισθηματική ακαμψία να διαλυθεί εύκολα.
Σχετικά με τον Βίλχελμ Ράιχ
Κοινωνική οργονομία
Το βρέφος θέλει να επεκταθεί από τον εαυτό προς το περιβάλλον του και για να το πετύχει αυτό αρχικά η φύση το έχει προικίσει με αντανακλαστικά τα οποία λειτουργούν στο απλό πρότυπο ερέθισμα -αντίδραση. Τα αντανακλαστικά είναι η βάση του στασικού ελέγχου γιατί όλες οι κινήσεις του σώματος πριν γίνουν εκούσιες είχαν πραγματοποιηθεί αντανακλαστικά. Το παιδί ασκούσε τυχαία τα αντανακλαστικά του μέχρι που κάποια στιγμή δέχτηκε ένα ευχάριστο ερέθισμα. Για παράδειγμα, εκεί που έκανε έκταση στο χέρι αντανακλαστικά άγγιξε ένα παιχνίδι που το σύλλαβε και του προκάλεσε εντύπωση. Η εμπειρία αυτή έγινε κίνητρο για το παιδί για να επαναλάβει ξανά την αντανακλαστική αντίδραση προκειμένου να αποκτήσει και πάλι επαφή με το ευχάριστο ερέθισμα.
Ενώ όμως το ευχάριστο ερέθισμα προκαλεί την ανάγκη για διαστολή και κίνηση από τον εαυτό προς στον κόσμο το αντίθετο κάνει το δυσάρεστο ερέθισμα. Ο Ράιχ κάνει λόγω για τις δύο κορυφαίες τάσεις κάθε οργανισμού.Η τάση για διαστολή στον άνθρωπο, την συσχετίζει με την σεξουαλικότητα και την τάση επέκτασης της ενέργειας από το κέντρο του σώματος προς την περιφέρεια και από τον εαυτό προς τον κόσμο. Στην φάση αυτή έχουμε διέγερση του παρασυμπαθητικού και τα συμπτώματα ηδονής που παρουσιάζονται στο σώμα οδηγούν σε έκκριση συγκεκριμένων ορμονών από τους ενδοκρινείς αδένες. Δηλαδή το σύστημα συναίσθημα ευφορίας, με την ορμονική ισορροπία, το αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι μετατοπισμένο σε μια κατεύθυνση που δίνει το συναίσθημα της έκστασης. Το συναίσθημα αυτό το νιώθει το παιδί όταν θηλάζει, ο ζωγράφος όταν ζωγραφίζει, ο εργάτης όταν φτιάχνει κάτι όμορφο, ο καλλιτέχνης όταν δημιουργεί, ο ερωτευμένος όταν αγαπάει, ο άνθρωπος που κάνει έρωτα την στιγμή του οργασμού, αν είναι ελεύθερος ενεργειακά και ευχαριστιέται σε ψυχοσωματικό συντονισμό με τον σύντροφο του. Δηλαδή είναι ένα συναίσθημα που εκδηλώνεται στην βαθειά επαφή του ανθρώπου με τον εαυτό του και τον κόσμο και ιδιαίτερα εκδηλώνεται στην βαθειά ψυχοσωματική επαφή, στην αγάπη και στην δημιουργία που προκαλεί ευχαρίστηση.
Η συστολή λόγω δυσάρεστου ερεθίσματος προκαλεί αντίθετα αποτελέσματα. Η ενέργεια ρέει από την περιφέρεια προς το κέντρο, με αποτέλεσμα τα γενετικά όργανα να μην αιματώνονται επαρκώς σε συνθήκες έκστασης και να δημιουργούνται προβλήματα στον οργασμό, όπως έλλειψη κολπικού οργασμού στις γυναίκες, πρόωρη εκσπερμάτιση στους άντρες, υπερδιέγερση, άγχος, αδυναμία χαλάρωσης μετά τον οργασμό. Έχουμε ως συναίσθημα άγχος, το αυτόνομο παρουσιάζει μόνιμη συμπαθητική διέγερση, οι ορμόνες παρουσιάζουν έκκριση αδρεναλίνης από τα επινεφρίδια και κατεχολαμίνες, ενώ αλλάζουν και οι ισορροπίες των ηλεκτρολυτών καλίου και ασβεστίου στο αίμα. Ο Ράιχ παρατήρησε ότι αλλάζει και η κίνηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων σε δείγμα αίματος και πρότεινε τεστ ελέγχου της ζωτικότητας του οργανισμού από την κίνηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Η θωράκιση
Σε ασθενείς με χρόνια συμπαθητική διέγερση και συστολή εμφανίζεται αρνητική ικανότητα για άντληση ευχαρίστησης και ηδονής, ακόμη και αν υπάρχει το εξωτερικό ερέθισμα, καθώς περιορίζονται τα όρια κίνησης διαστολής και συστολής του σώματος αλλά και των συναισθημάτων, και της νόησης. Ο περιορισμός αυτός παγιδεύει τα συναισθήματα και τα αποξηραίνει, δυσκολεύεται ο άνθρωπος να αγαπήσει, δυσκολεύεται να χαρεί από οτιδήποτε ευχάριστο συμβαίνει γύρω του, βλέπει μόνο την αρνητική εικόνα και κάνει αρνητικές σκέψεις, μπορεί να έχει διαταραχές στη συγκέντρωση και να μη μπορεί να διαβάσει, ακόμη μπορεί να μη μπορεί να κοιμηθεί. Τα συμπτώματα είναι υποκειμενικά και ανάλογα με τον άνθρωπο επιμερίζονται. Στο σώμα η θωράκιση αλλάζει την κατανομή της ενέργειας, έχουμε περιοχές που παρουσιάζουν λίμναση ενέργειας και περιοχές που έχουν ανοργονία. Περιοχές με χρόνια ανοργονία κινδυνεύουν να αναπτύξουν καρκίνο, όπως έδειξε ο Ράιχ με πειράματα. Τις βιοπάθειες του σώματος τις χωρίζει σε δύο κατηγορίες αυτές που συνοδεύονται με λίμναση της ενέργειας και αυτές που συνοδεύονται από έλλειψη ενέργειας. Σε ψυχικό επίπεδο συμβαίνει το ίδιο, με τις νευρώσεις να οφείλονται κυρίως σε λίμναση της ενέργειας.Την κατάσταση περιορισμένης διαστολής και συστολής του σώματος και του πνεύματος ο Ράϊχ την ονόμασε θωράκιση επειδή παρουσιάζεται εσωτερικό εμπόδιο που παραμερίζει την ικανότητα της κίνησης αυτής. Η θωράκιση δημιουργείται ύστερα από την ανάγκη του σώματος και της ψυχής να αυτοπροστατευτούν κάτω από μια ασπίδα, προστασία από το ενδεχόμενο της επανάληψης ψυχικού τραύματος. Τα τραύματα μπορεί να έχουν φυσική αιτιολογία ή να προκαλούνται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Παραδείγματα είναι οι σεισμοί, τα τροχαία, οι διαταραχές στον τοκετό, διαταραχές στο μητρικό θηλασμό, οι σεξουαλικές καταπιέσεις στα δύο φύλα και η σεξουαλική αλλοτρίωση, οι χωρισμοί στις σχέσεις, η κοινωνική αναλγησία στους άνεργους και στις μειονότητες, οι πόλεμοι και γενικότερα η άσκηση βίας πάνω στον άνθρωπο ψυχικά ή σωματικά.Το εμπόδιο της θωράκισης παρεμβάλλεται σωματικά και ψυχικά. Σωματική θωράκιση συμβαίνει με τον μυϊκό σπασμό και την διέγερση συγκεκριμένων μυϊκών ομάδων σε μόνιμη βάση, καθώς η συμπαθητική διέγερση συνοδεύεται με την αντίδραση φυγής ή πάλης. Η αντίδραση φυγής-πάλης ή παγώματος είναι μια πρωτόγονη αντίδραση άμυνας μπροστά στην απειλή ενός κινδύνου, που αυξάνει όλο τον μυϊκό τόνο του σώματος και παγιδεύει ενέργεια μέσα στο σώμα την στιγμή που εκδηλώνεται. Η αντίδραση εκλύεται εύκολα , ακόμη και αν δεν υπάρχει ορατός στρεσογόνος παράγοντας, εφόσον υπάρχει συμπαθητική υπερδιέγερση και άγχος. Οπότε όλος ο οργανισμός παγιδεύεται σε μόνιμη συστολή με την αλλαγή στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και τις ορμόνες, δυσκολεύεται να χαλαρώσει και τα όρια διαστολής και συστολής περιορίζονται.
Οι συνέπειες είναι να περιοριστεί η ικανότητα για άντληση ευχαρίστησης από την δημιουργική εργασία, τον οργασμό, τις κοινωνικές σχέσεις, να περιοριστεί η ικανότητα για προσφορά και αποδοχή αγάπης πίσω από ένα χρησιμοθηρικό πνεύμα, πίσω από την καχυποψία, την εσωστρέφεια, την συναισθηματική μόνωση.Επίπεδα σωματικής θωράκισης παρουσιάζονται σε όλο το σώμα και προκαλούν δυσλειτουργίες σωματικές που μπορεί να συνοδευτούν σε χρόνια βάση με την εκδήλωση βιοπαθειών. Όλες οι αρρώστιες έχουν ψυχοσωματική βάση και επηρεάζουν και επηρεάζονται από τον άξονα αυτόνομο νευρικό σύστημα, ενδοκρινείς αδένες, συναισθήματα, με επιρροές στον μυϊκό τόνο του σώματος όλων των μυών και αυτών που ελέγχονται με τη θέληση μας και αυτών που δεν ελέγχονται. Ιδιαίτερα, οι ασθένειες επηρεάζουν και επηρεάζονται από την κίνηση της ενέργειας στο σώμα μέσα από τα κανάλια της, τους μεσημβρινούς, εφόσον υπάρχουν μπλοκαρίσματα στην κίνηση αυτή.
Σε ψυχικό επίπεδο η θωράκιση συνοδεύεται με χρόνια καταστολή και παγίδευση μέσα στην ψυχή αρνητικών συναισθημάτων, όπως μίσους, φόβου, ενοχών. Όλα αυτά εκδηλώθηκαν από τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος που επηρέασαν την ισορροπία του άξονα που αναφέρθηκε. Τα αρνητικά συναισθήματα καταναλώνουν ενέργεια μέσα στο σώμα και είναι η ενέργεια που λιμνάζει στο σώμα, λόγω της αδυναμίας του ανθρώπου να κάνει διαστολή από τον εαυτό προς τον κόσμο στις στιγμές οργασμού και της δημιουργικής έκστασης. Ο οργανισμός διαιρείται γιατί δουλεύει σε δύο επίπεδα ένα φυσιολογικό και ένα παθολογικό. Το φυσιολογικό τον οδηγεί σε διαστολή και συστολή αλλά σε περιορισμένο εύρος, λόγω της θωράκισης και το παθολογικό προκαλεί δευτερογενείς ενορμήσεις. Για τον Ράιχ οι ορμές διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες τις πρωτογενείς και τις δευτερογενείς.
Τα ψυχικά επίπεδα κατά τον Ράιχ
Διαφωνώντας με τον Φρόιντ ο Ράιχ προτείνει τρία διαφορετικά επίπεδα για την διαίρεση του ψυχισμούΤο πρώτο είναι το επιφανειακό και είναι η εικόνα που δείχνουμε προς στους άλλους για να γίνουμε αποδεχτοί, δηλαδή το προσωπείο που φοράμε για να βγάλουμε το ψωμί στη δουλειά, να πάρουμε βαθμό στο σχολείο, να μας αποδεχτούν οι φίλοι στις κοινωνικές σχέσεις κλπ.Το δεύτερο στρώμα είναι το άλογο στρώμα, εδώ εντάσσονται τα ένστικτα και οι δευτερογενείς ορμές της αυτοσυντήρησης.Το τρίτο στρώμα είναι ο ευγενής πυρήνας της ψυχής. Ο ευγενής πυρήνας περιλαμβάνει, σύμφωνα με τον Ράιχ τις βαθύτερες ικανότητες, ανάγκες και επιθυμίες που δεν είναι παθολογικές, όπως υποστηρίζει ο Φρόιντ αλλά ευγενείς. Εδώ εδράζεται η σεξουαλικότητα με το άλλο φύλο και η σχέση της με την ανάγκη για προσφορά και αποδοχή αγάπης, επίσης εδράζονται η ανάγκη για δημιουργική εργασία, η ανάγκη για γνώση, η ανάγκη για κοινωνικότητα, η ανάγκη για ελευθερία και της δημιουργικής διαστολής του σώματος και του πνεύματος από τον εαυτό προς τον κόσμο.Ανάμεσα στο τρίτο στρώμα και το δεύτερο υπάρχει η θωράκιση.
Επειδή υπάρχει σε κάθε ζωντανό οργανισμό η ανάγκη διαστολής από τον εαυτό προς τον κόσμο ο βαθύτερος ευγενής πυρήνας προτρέπει μια τάση διαστολής των πιο ευγενικών του ικανοτήτων και δυνατοτήτων. Αν δεν υπήρχε η θωράκιση η έκφραση αυτή θα ήταν αυθόρμητη, όπως αυθόρμητα το ελεύθερο παιδί εκφράζει τις επιθυμίες του χωρίς φόβο.Αυτός ο βαθύτερος πυρήνας, σύμφωνα με τον Ράιχ, στην ταξική κοινωνία, εκφράστηκε μόνο στις μεγάλες αναλαμπές της τέχνης και στην δημιουργική δουλειά χαρισματικών ανθρώπων που είχαν επαφή με τον δημιουργικό τους πυρήνα. Η μεγάλη όμως μάζα των ανθρώπων ήταν απομονωμένη από την δυνατότητα αυθόρμητης έκφρασης του ευγενικού πυρήνα λόγω της άσκησης βίας σωματικής ή ψυχικής από το κράτος, τις εξουσίες και τους μηχανισμούς τους. Παρατηρήθηκε άνθηση στην κλασσική μουσική, στην τέχνη της αναγέννησης κατά την δημιουργική έκσταση της έκφρασης του ευγενή πυρήνα χαρισματικών ανθρώπων. Η επαφή με τον Θεό, που λένε οι θρησκείες, ο Ραϊχ, αναφέρει ότι είναι η ελεύθερη επαφή με τον βαθύτερο πυρήνα της ψυχής .
Ο Ράιχ, με τον Μαλινόφσκι, μελετώντας κοινωνίες Ιθαγενών σε νησιά του ειρηνικού κατέληξαν σε συμπεράσματα σε σχέση με τον τρόπο ζωής μητριαρχικών κοινωνιών στις οποίες η ανθρώπινη ύπαρξη ήταν πιο ελεύθερη λειτουργικά. Στις κοινωνίες αυτές τα παιδιά είχαν σεξουαλικές σχέσεις ελεύθερα από τα 10 τους χρόνια, χωρίς άσκηση κοινωνικής κριτικής, ο μητρικός θηλασμός κρατούσε ως τα 2 χρόνια της ζωής του βρέφους, ενώ στις δυτικές κοινωνίες κρατά το πολύ 6 μήνες και πολλές μητέρες έχουν μεγάλη δυσλειτουργία σε αυτόν. Τα παιδιά, στις κοινωνίες αυτές, τα πρόσεχε όλη η ομάδα και όχι μόνο το ζευγάρι μεμονωμένα. Επίσης, ο οργασμός στο σεξ οδηγούσε σε βαθειά χαλάρωση τους ερωτικούς συντρόφους και δεν εκδηλώνονταν δυσχέρειες στην σεξουαλικότητα. Ο οργασμός σχετίζονταν στις τελετές με την γονιμότητα της γης.
Φαίνεται ότι στις ταξικές κοινωνίες νευροφυσιολογικά οι άνθρωποι επηρεάστηκαν και μαζί επηρεάστηκαν οι λειτουργίες του φυσιολογικού οργασμού, του φυσιολογικού μητρικού θηλασμού, η άντληση αυθόρμητης ευχαρίστησης από την σεξουαλικότητα, ενώ μαζί επηρεάστηκαν η ικανότητα για αγάπη, δημιουργική εργασία, η ικανότητα διερεύνησης και κατανόησης της γνώσης. Ουσιαστικά επηρεάστηκαν οι κολώνες που στηρίζουν την ζωή και την ελευθερία μέσα στον άνθρωπο, με αποτέλεσμα να οριστεί η ζωή σε ένα άλλο επίπεδο, πιο καταπιεσμένο και τελείως διαφορετικό από τις αρχαίες ινδιάνικες φυλές του Μεξικού και τις φυλές των Ιθαγενών νησιών του ειρηνικού που αλώθηκαν κάτω από την εισβολή των ευρωπαίων κατακτητών. Οι παθολογικές ορμές προκύπτουν από την καταπίεση των ευγενών ορμώνΣύμφωνα με τον Ραϊχ η τάση διαστολής από τον εαυτό προς τον κόσμο των δυνάμεων και των ικανοτήτων που προέρχονται από τον ευγενικό πυρήνα, αν καταφέρουν να εκφραστούν εξωτερικά αυθόρμητα δημιουργούν τις πρωτογενείς ορμές για αγάπη, δημιουργικότητα, σεξουαλικότητα και μαζί και ένα βαθύ αίσθημα αυτοπεποίθησης.Όμως, η τάση διαστολής των δυνάμεων του ευγενούς πυρήνα που ξεσπά πάνω στη θωράκιση μεταλλάσσει τις πρωτογενείς ορμές σε δευτερογενείς και η ενέργεια ρέει από τον εαυτό προς το περιβάλλον όχι αρμονικά και αυθόρμητα αλλά βίαια και βιαστικά, με άγχος μέσα από τα αδύνατα σημεία της θωράκισης. Η μετάλλαξη αυτή γίνεται γιατί ο οργανισμός καταβάλει προσπάθεια για να πραγματώσει τον ευγενικό του πυρήνα και δεν γίνεται η πραγμάτωση αυθόρμητα.
Έτσι, ένας άνθρωπος που δυσκολεύεται να αγαπήσει αυθόρμητα και να αγαπηθεί μπορεί να εκφράζει ζήλια, μίσος, οργή, ενοχές προς τον εαυτό του και τους άλλους.Δηλαδή ο κόσμος των ενστίκτων που φυσιολογικά δεν υπάρχει λόγος να τονιστεί, επειδή ανάγει σε πρωτόγονες μορφές ζωής, τονίζεται και μάλιστα διαστροφικά, λόγω της θωράκισης, και είναι αυτός που οδηγείται στο πιο επιφανειακό στρώμα και όχι οι ευγενείς δυνάμεις του πυρήνα. Οι ευγενείς δυνάμεις αυτές και οι πρωτογενείς ορμές για αγάπη, έρωτα, δημιουργική εργασία διαστρέφονται από την σύγκρουση με την θωράκιση. Καθώς ο ευγενής πυρήνας δυσκολεύεται να εκφραστεί οι άνθρωποι δύσκολα αντλούν ευχαρίστηση από την αγάπη, τον έρωτα, την εργασία, την γνώση και η ευχαρίστηση αναζητείται από πλάγια μονοπάτια και διαστροφές, όπως: σαδισμός, μαζοχισμός, ηδονοβλεψία, κατάχρηση αυνανισμού, οργή, υπερβολικό μίσος, ενοχές, αδυναμία συνεργασίας με τους άλλους, τάσεις κυριαρχίας ή τάσης υπακοής, εσωστρέφεια, άγχος, επιθετικότητα. Οι εξουσιαστικές σχέσεις αναπαράγονται από την διαστροφή και την παγίδευση του ευγενικού πυρήνα μέσα στο στρώμα των παθολογικών ορμών και των παθολογικών ενστίκτων.
Η ανάγκη του σώματος και του πνεύματος για διαστολή και ελευθερία δεν σταματά στο στρώμα των παθολογικών ορμών. Μόλις οι ευγενείς ορμές γίνουν παθολογικές από την καταπίεση που δέχονται από την θωράκιση επιδιώκουν να εκφραστούν κοινωνικά έστω και διαστροφικά. Το τρίτο όμως στρώμα παρεμβαίνει και δεν αφήνει την έκφραση αυτή. Η κοινωνία δεν μπορεί να δεχτεί το μίσος και την οργή λόγω της ανάγκης κοινωνικής συμμόρφωσης, έτσι οι παθολογικές ορμές καταστέλλονται και παραμένουν στο δεύτερο επίπεδο και επαυξάνεται η θωράκιση ενώ εξωτερικά κοινωνικά δείχνεται το πρόσωπο του καθωσπρέπει ανθρωπάκου που είναι πάντα καλός στη δουλειά του και στις κοινωνικές του σχέσεις, άσχετα με τις εσωτερικές του συγκρούσεις. Επειδή οι παθολογικές ορμές καταστέλλονται από το εξωτερικό στρώμα όταν κατορθώνεται να εκτονωθεί η καταπιεσμένη οργή ο άνθρωπος νιώθει ανακούφιση από την εσωτερική πίεση. Τέτοια εκτόνωση παρατηρείται στα γυμναστήρια πυγμαχίας, πολεμικών τεχνών, στους χούλιγκαν στα γήπεδα, στην οργή αυτών που επιθυμούν αυταρχικά να κυριαρχούν απέναντι στους πιο αδύναμους, σε κάθε κοινωνική σχέση. Είναι προφανές ότι όσο πιο ισχυρή είναι η θωράκιση τόσο μεγαλύτερο εσωτερικό μπλοκάρισμα γίνεται στις τάσεις για διαστολή του ευγενή πυρήνα και τόσο περισσότερο παγιδεύεται ενέργεια στο στρώμα των παθολογικών ενστίκτων που ζητά απεγνωσμένα να εκτονωθεί με πράξεις τυφλής βίας, χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς.Το άγχος της ηδονής
Ο Ράιχ παρατήρησε ότι όταν με την θεραπεία διαλύονταν η θωράκιση και ο ασθενής απαλλάσσονταν από τους μυϊκούς σπασμούς και τα καταπιεσμένα αρνητικά συναισθήματα ξαφνικά εμφανίζονταν άγχος ηδονής και δεν μπορούσαν να αντέξουν οι ασθενείς την απελευθέρωση στις συγκινήσεις τους. Μάλιστα παρατήρησε ότι ασθενείς που βίωναν κάποιο ποσοστό συγκινήσεων στη ζωή τους μπορούσαν να αντέξουν περισσότερο από εκείνους που ποτέ δεν βίωσαν ηδονικά ρεύματα στο σώμα τους. Ασθενείς που δεν μπορούσαν να αγαπήσουν και έκαναν έρωτα νοιώθοντας μειωμένη ευχαρίστηση ξαφνικά ένιωθαν πολύ μεγαλύτερη ευχαρίστηση στον έρωτα και αυτό δεν ήταν σε θέση να το αντέξουν, έφταναν μέχρι και την απόπειρα αυτοκτονίας! Είναι σαν να άνοιξε απότομα μια χρόνια κλεισμένη πόρτα και ο οργανισμός να πρέπει να λειτουργήσει με νέο τρόπο.
Με κατάλληλη ψυχοθεραπευτική παρέμβαση καταφέρνουν οι ασθενείς να συμφιλιωθούν με την νέα κατάσταση του σώματος και της ψυχής τους μετά τη διάλυση της θωράκισης. Επίσης στη διάρκεια της θεραπείας από την θωράκιση και καθώς φλούδες, φλούδες η θωράκιση απομακρύνονταν η βιοπαθητική διάθεση εκτονώνονταν από το κέντρο προς την περιφέρεια και οι ασθενείς εμφάνιζαν παροδικές ασθένειες όπως: σακχαρώδη διαβήτη ή παροδική ρευματοπάθεια ή παροδικό δερματικό εξάνθημα που όλα ήταν υπό έλεγχο γιατί οι ασθενείς εξελίσσονταν μέχρι την πλήρη ικανότητα για την αίσθηση των ρευμάτων ηδονής στο σώμα τους την στιγμή του οργασμού. Στο τέλος ο χαρακτήρας άλλαζε και μόλις η ικανότητα για ευχαρίστηση μπορούσε να αποκατασταθεί και να γίνει αποδεκτή από ένα χρόνια καταθλιπτικό άτομο αναδύονταν ένα άτομο με πηγαίο χιούμορ καλοσύνη και βαθειά αγάπη για τον κόσμο και τον άνθρωπο.
Αυτή είναι η έκφραση του βαθύτερου πυρήνα, που μέχρι τώρα καταπιέζονταν κάτω από τα βαριά στρώματα της προσωπικής πανοπλίας που όλοι κουβαλάμε για να προστατευτούμε και να συμμορφωθούμε με τις κοινωνικές απαιτήσεις. Είναι προφανές ότι το άγχος ηδονής προασπίζει την θωράκιση και δεν αφήνει την συναισθηματική ακαμψία να διαλυθεί εύκολα.
Σχετικά με τον Βίλχελμ Ράιχ
Κοινωνική οργονομία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου